In de grachten van Amsterdam speelt zich een ecologische uitdaging af. Met de renovatie van meer dan 200 km kademuren verdwijnen natuurlijke schuilplaatsen voor vissen, wat een grote impact heeft op het waterleven. Maar waar problemen ontstaan, ontstaan ook kansen voor innovatieve oplossingen. Tijdens een bijzondere cursus kregen studenten van de Academie van Bouwkunst Amsterdam de kans om met digitale ontwerptechnieken en 3D-betonprinten nieuwe schuilplaatsen voor vissen te creëren: de vis-hotels.
De uitdaging: Hoe bieden we vissen een thuis?
De renovatie van de Amsterdamse kades verandert de grachten in strakke, rechte wanden zonder nisjes of holtes waar vissen zich kunnen verschuilen. Voor soorten als de rivierdonderpad, paling, baars en snoekbaars zijn deze structuren essentieel voor hun overleving. Om deze ecologische balans te herstellen, ontstaan er steeds meer initiatieven die natuurvriendelijke oplossingen verkennen – en dit project was daar een prachtig voorbeeld van.
Van idee naar ontwerp: Digitale fabricage in actie
Tijdens de cursus gingen de studenten aan de slag met natuurgebaseerd ontwerp. Ze leerden hoe ze digitale tools zoals Rhino3D en Grasshopper konden gebruiken om vormstudies te doen en structuren te ontwikkelen die een veilige en duurzame habitat voor vissen kunnen vormen. Door de leefomstandigheden van vissen te analyseren en te experimenteren met parameters zoals stroming, schaduw en onderwatervegetatie, kwamen ze tot unieke en functionele ontwerpen.
De ontwerpen werden vervolgens vertaald naar parametrische modellen, waarmee met robotische 3D-betonprinttechnieken op maat gemaakte schuilplaatsen konden worden gecreëerd. Dit proces stelde de studenten in staat om complexe, maar functionele structuren te ontwerpen die perfect passen in de grachten van Amsterdam.
Samenwerking en realisatie
De cursus werd begeleid door architecten Raul Forsoni en Alexander Kalachev van UNStudio en vond plaats in nauwe samenwerking met BouwLab en Neolithic, dat enkele lessen faciliteerde en tevens initiators waren van het onderwerp. Dit project sloot namelijk naadloos aan bij een pilotproject van Neolithic en de gemeente Amsterdam, waarbij wordt onderzocht hoe 3D-betonprinten kan bijdragen aan biodiversiteit in stedelijk water.
De studenten werkten aan prototypes van vis-hotels die niet alleen duurzaam zijn, maar ook onderhoudsarm en afgestemd op specifieke vissoorten. Het eindresultaat? Echte, één-op-één 3D-geprinte elementen van steen en beton, klaar om in de grachten geplaatst te worden.
De ontwerpen werden vervolgens vertaald naar parametrische modellen, waarmee met robotische 3D-betonprinttechnieken op maat gemaakte schuilplaatsen konden worden gecreëerd. Dit proces stelde de studenten in staat om complexe, maar functionele structuren te ontwerpen die perfect passen in de grachten van Amsterdam.
Innovatie en ecologie hand in hand
Dit project is een krachtig voorbeeld van hoe digitale fabricage en parametrisch ontwerp bijdragen aan ecologische innovatie. In plaats van visvriendelijke structuren als een bijzaak te zien, wordt het geïntegreerd in het ontwerpproces van stedelijke infrastructuur.
De Amsterdamse grachten kunnen met behulp van 3D-geprinte vis-hotels een betere leefomgeving bieden aan waterdieren, zonder dat dit extra werk of onderhoud vereist. Door de nieuwste technologieën te combineren met ecologisch inzicht, bewijst dit project dat de bouwsector en natuurbehoud prima samengaan – en dat duurzame innovatie letterlijk tot leven kan komen onder water.
